Dada Greater Sunrise, Austrália no TL Sei Fahe Produsaun Foun Iha Inisiu 2023

foto:espesial

Fonte Informasaun ne'e husi Reuter ne'ebé tradusaun husi Timor Gap
 Kampu gás Greater Sunrise ne'e dook kilómetru 150 iha parte súl Timor-Leste no Woodside deskobre iha 1974. 

Greater Sunrise mak depózitu hidrokarbonu ne'ebé boot liu iha Tasi Timor no 70% husi rekursu importante ne'e lokaliza iha tasi teritoriu Timor-Leste nian.

Kuaze tinan 50 liu tiha ona, povu Timor-Leste hein kleur ona atu dezenvolve rikusoin importante ne’e.

Timor-Leste nia prosperidade, seguransa enerjétika no independénsia ekonómika iha futuru liga metin ba dezenvolvimentu Greater Sunrise no lori gás ba kosta súl Timor-Leste nian. Opsaun ida ne'ebé maka tékniku no komersialmente viavel – ne’ebé iha suporta husi estudu tékniku independente sira ne'ebé prodús husi empreza enjeñaria klase mundiál sira no selu husi TIMOR GAP tanba Operador la halo estudu hirak nee. 
 
Foin lalais nee, ho presaun husi TIMOR GAP atu simu rezultadu husi estudu klase mundiál sira ne'e, Woodside propoin katak sei halo estudu foun sira. Maibe, nu'udar Operador, Woodside iha ona tempu no oportunidade barak liu atu atualiza estudu sira ne'ebé tuan, halo estudu foun, propoin opsaun sira, buka akordu husi parte interesada sira, no prepara planu detalladu ba projetu ne’e.

TIMOR GAP rekoñese katak Woodside iha projetu kompetitivu sira seluk, maibé Greater Sunrise mak Timor-Leste nia projetu úniku ho potensiál atu produz reseita ne'ebé prontu atu dezenvolve. Timor-Leste labele atu iha tan adiamentu la nesesariu ruma ka hetan limitasaun husi asaun ka laiha-asaun husi Operador no asionista/asaun na’in minoria.

Ba gás, hafoin rekuperasaun kustu no molok impostu, Woodside nia partisipasaun mak 16.7%, Osaka Gas mak 5%, Australia mak 15% no Timor-Leste/TIMOR GAP mak 63.3%. Ami fiar katak la razoavel ba aksaun-na'in ki'ik ida atu kaer metin fali aksaun-na'in boot ida ba prioridade no preferénsia operasionál husi aksaun-na'in ki'ik sira nian. Ba Woodside, ida ne'e hanesan projetu seluk ida tan deit. Ba povu Timor-Leste, Greater Sunrise nu'udar imperativu ekonómiku ida ne'ebé nesesáriu tebes atu fornese reseita, edukasaun, empregu, dezenvolvimentu infraestrutura, no seguransa enerjétika. Tanba ne'e, lori gás Greater Sunrise ba kosta súl Timor-Leste nian sei sai nafatin opsaun úniku ne'ebé aseitavel ba TIMOR GAP no Governu Timor-Leste.

Iha Kuarta-feira, 23 Novembru 2022, ekipa jestaun TIMOR GAP nian inisia ona votasaun husi parseiru Greater Sunrise Joint Venture ("SJV") kona-ba ninia proposta atu inklui provizaun espesiál ida iha Kontratu Fahe Produsaun ("PSC") ne’ebé foun (iha Tratadu Fronteira Maritima). Provizaun ida ne'e kompromete ba SJV, Australia no Timor-Leste atu konkorda katak gás husi kampu Greater Sunrise sei lori ba, no prosesa iha rai maran, Timor-Leste.

Woodside no Osaka Gas vota LAE (NO). Sira deklara katak sira hakarak estudu tan. TIMOR GAP fiar katak ida ne'e hanesan ezemplu klasiku ida kona-ba corporate bully ida ne'ebé kaer nasaun kiak no dezenvolvimentu ida hodi halo ransom atu aumenta sira nia karta balansu (Sigla ingles: balance sheet).

Woodside tenke respeita soberania Timor-Leste nian. Tempu ba laiha-asaun, estudu foun barak liu tan, no razoens sira, remata ona. Iha teknolojia no abilidade sira atu harii ho seguru projetu gás naturál, ne’ebé maka persiza tebes, klase mundiál no karbon-neutral, iha Tasi Timor no Timor-Leste rai maran. Iha Woodside nia Konferensia Imprensa, iha Kinta-feira, 1 Dezembru 2022, ninia CEO rekoñese katak estudu TIMOR GAP nian konfirma viabilidade téknika. Nia preokupa katak komersializasaun ba projetu ida ne'ebé bazeia iha Timor-Leste ne’e sai hanesan Woodside nia preokupasaun prinsipál maibé uza planta GNL modular bele hadi'a avaliasaun nee. TIMOR GAP konsidera tiha ona dezeñu modulár sira ne’e. Liutan nee, Estadu Timor-Leste no Australia partisipa 50% husi produsaun net depois rekuperasaun kustu, ho 70% husi produsaun ne'e ba Timor-Leste. Bainhira valór ba nasaun uma-na'in ne'e inklui ona, modelu komersializasaun ne'e forte liu.

TIMOR GAP sei kontinua dudu ba asaun imediata, koopera ho Estadu sira (Timor-Leste no Australia) esforsu konjuntu hodi kompleta rejime legál no fiskál sira, atu nune'e Kontratu Fahe Produsaun foun bele asina iha inísiu 2023.

Leé artigu relevante iha: https://www.reuters.com/article/idUSL4N32R1DA

Posting Komentar

Lebih baru Lebih lama

Formulir Kontak